E-learning wykorzystywany jest nie tylko dla potrzeb krótkookresowych szkoleń, ale staje się także pomocny w długookresowych procesach kształcenia. Jest coraz bardziej niezastąpioną formą w procesie kształcenia ustawicznego - podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez całe życie.
Nauczanie przez internet jest typem kształcenia na odległość, a ta zaś forma ma wieloletnią tradycję. Według niektórych opracowań, kształcenie korespondencyjne zastosowano po raz pierwszy już w drugiej połowie XIX wieku. Polegało ono na przesyłaniu pocztą materiałów szkoleniowych, ćwiczeń i odpowiedzi do zadań pomiędzy nauczycielem a kursantami. Ten typ szkolenia, rozszerzony o kasety audio i video jest nadal bardzo popularny. Następnym etapem rozwoju technologicznego omawianej formy kształcenia było wprowadzenie radiowych programów edukacyjnych. Wraz z upowszechnieniem się telewizji, rozpoczęto prowadzenie kursów za pomocą przekazu wizualnego. Pionierem tej technologii był Uniwersytet Stanu Iowa, który rozpoczął nadawanie programów edukacyjnych w 1945 roku. Następnym krokiem w rozwoju szkoleń na odległość było wprowadzenie na rynek komputerowych programów edukacyjnych. Ostatnim etapem i obecnie upowszechnianą formą jest kształcenie przez internet. Zainicjowana w latach dziewięćdziesiątych nowa forma kształcenia - przez internet stale się rozwija. Forma ta stanowi prawdziwy przełom w nauczaniu na odległość.
Często też można się spotkać z odmiennymi definicjami pojęć: e-learning oraz kształcenie przez internet. E-learning jest pojęciem szerszym i obejmuje wszystkie formy kształcenia na odległość, w których proces edukacji realizowany jest przy użyciu nowoczesnych technologii elektronicznych. Zaś kształcenie przez internet to jedna z form e-learningu. Forma ta umożliwia przekazywanie treści dydaktycznych oraz komunikowanie się ze studentami z zastosowaniem internetu bądź mniej otwartych sieci - intranetów i ekstranetów. Dla naszych potrzeb pojęcia te zostały zrównane ze sobą i są stosowane zamiennie.
Wyróżniamy cztery, podstawowe rodzaje form kształcenia z zastosowaniem internetu:
- samokształcenie, charakteryzujące się całkowitym brakiem kontaktu kursanta z prowadzącym;
- nauczanie asynchroniczne - kursanci i prowadzący nie muszą jednocześnie być w tym samym miejscu i czasie w procesie edukacyjnym;
Jest to najbardziej popularna forma nauczania przez internet. Charakteryzuje się częściowym brakiem bezpośredniego kontaktu z nauczycielem, który zwykle ograniczony jest do rozmów synchronicznych poprzez czat. Formy kontaktu pośredniego są zaś bardzo dobrze rozwinięte i mogą być często wykorzystywane - m.in. forum dyskusyjne, poczta elektroniczna. Zaletami takiego rozwiązania są przede wszystkim:
- możliwość nauczania z dowolnego miejsca - tradycyjne nauczanie odbywa się zwykle w budynku szkolnym - internet umożliwia pracę nauczycielowi m.in. w domu;
- elastyczność - dostęp do materiałów w dowolnym czasie i z dowolnego miejsca;
- czas na przemyślenia - w porównaniu do trybu synchronicznego, gdzie jest on ograniczony.
- nauczanie synchroniczne - kursanci i prowadzący muszą być w tym samym czasie (a w przypadku nauczania tradycyjnego - także w tym samym miejscu);
Wyróżnić można dwie formy zdalnego nauczania synchronicznego:
- jeden do wielu - zajęcia dla słuchaczy znajdujących się w różnych miejscach;
- jeden do jeden - zajęcia dla grupy osób zgromadzonych w jednym miejscu przez nauczyciela znajdującego się w innym miejscu.
Modele te różnią się zastosowanymi rozwiązaniami oraz kosztami ich wdrożenia. Znacznie prostszym i efektywniejszym (przy obecnym poziomie technologicznym infrastruktury dostępnej reprezentatywnemu internaucie) jest model jeden do jeden, który wymaga odpowiedniego oprogramowania i sprzętu jedynie w dwu centrach. Jest to znakomita forma prowadzenia zajęć na terenach znacząco oddalonych od głównej siedziby placówki edukacyjnej.
- nauczanie mieszane (blended learning) - rozwiązania e-learningowe wspierają proces kształcenia prowadzony w sposób tradycyjny
Model ten jest bardzo efektywny i coraz bardziej popularny. Jest także uznawany przez ekspertów akademickich za najlepszy z powyższych. Stosowany jest z powodzeniem przez wiele uczelni, gdzie wykłady stacjonarne uzupełniane są zajęciami wirtualnymi.
